To παρακάτω κείμενο αποτέλεσε εισήγηση της Συνέλευσης Άμεση Δημοκρατία Παντού στην εκδήλωση για την Αλληλέγγυα οικονομία που πραγματοποιήθηκε στη Στέγη Φίλων Γραμμάτων & Τεχνών 28-29/10.
Αλληλέγγυα οικονομία: Ο δρόμος προς μια αυτόνομη κοινωνία
Ανάμεσα στο ψευτοδίλημμα χρεοκοπία με ευρώ ή χρεοκοπία με δραχμή, η ανοιχτή Συνέλευση Άμεση Δημοκρατία Παντού (που συνεδριάζει κάθε Δευτέρα στις 20.30 στη Στέγη Φίλων Γραμμάτων & Τεχνών) απαντά με το πρόταγμα Αλληλέγγυα οικονομία, ο δρόμος για μια Αυτόνομη Κοινωνία, για την αποφυγή οποιασδήποτε χρεοκοπίας στο παρόν ή στο μέλλον.
Πάει σχεδόν ενάμισης χρόνος που βρισκόμαστε μέσα στη δίνη της οικονομικής κρίσης. Μιας κρίσης που έχει φτάσει στα όρια τους, πολλές κοινωνικές ομάδες και βάζει ηλικιακές κατηγορίες και τάξεις αντιμέτωπες με το σκληρό πρόσωπο της οικονομικής οργάνωσης που επικρατεί εδώ και 2,5 αιώνες και που άλλοι λαοί έχουν αντικρίσει και έχουν βιώσει έντονα τις συνέπειες του, πολύ πριν. Μια κοινωνία που ζούσε με την ψευδαίσθηση της οικονομικής ευημερίας, βυθισμένη μέσα στην ποσοτική χυδαιότητα της κατανάλωσης, αδιαφορώντας για αυτά που συνέβαιναν στον υπόλοιπο κόσμο που φάνταζε πολύ μακριά, αλλά ακόμα και για αυτά που συνέβαιναν δίπλα της, βρίσκεται τώρα αντιμέτωπη με ερωτήματα του τύπου: “Πόσο καιρό θα διαρκέσει η κρίση;”. “Θα μπορέσουμε να επανέλθουμε στο προηγούμενο επίπεδο διαβίωσης;”. “Ποιος φταίει για τα δεινά μας; Οι τράπεζες, οι μετανάστες,οι πολιτικοί, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι φορτηγατζήδες ή μήπως όλοι μαζί και μέσα σε αυτούς και εμείς;”.
H κρίση που βιώνουμε είναι συνέχεια της κρίσης του 1973, της λεγόμενης πετρελαϊκής. Ήταν η στιγμή όπου η μεταπολεμική οικονομική ανάπτυξη έφτασε στα όρια της και η τοποθέτηση κεφαλαίων σε κάποια παραγωγική δραστηριότητα, έγινε ασύμφορη. Ο καπιταλισμός όμως ξέρει να ξεπερνά τις κρίσεις. Ή τουλάχιστον ήξερε μέχρι σήμερα. Αφού οι τοποθετήσεις σε παραγωγικές δραστηριότητες ήταν ασύμφορες, η ευρηματικότητα αυτών που κινούν τα νήματα της οικονομίας, ανακάλυψε ένα τρόπο να μεταθέσει την κρίση στο μέλλον. Καλώς ήλθατε στην ηγεμονία του χρηματοπιστωτικού τομέα. Τι είναι αυτό; Η τέχνη του να παράγεις πλούτο από τον αέρα. Μέχρι τότε η καπιταλιστική “ανάπτυξη” βασιζόταν στην ανθρώπινη εργασία. Από εκεί και στο εξής βασίζεται στον τζόγο. Τζόγος με το δημόσιο χρέος των κρατών(ομόλογα), με την δυνατότητα των επιχειρήσεων να παράγουν μελλοντικό πλούτο(μετοχές), τζόγος με το τραπεζικό χρήμα(δάνεια, αγορά χρήματος), τζόγος μέχρι και με την δυνατότητα αποπληρωμής των δανείων. Το χρήμα έρεε από και προς κάθε κατεύθυνση, οι αγορές ευημερούσαν, πολλά τμήματα της κοινωνίας άγγιξαν τα όνειρα τους για μια “άνετη ζωή”(ποιος δεν θυμάται τις “χρυσές” μέρες της Σοφοκλέους στα τέλη του '90), οι οικονομίες “αναπτύσσονταν” με θαυμαστούς ρυθμούς. Η κρίση είχε αναβληθεί. Υπήρχε όμως ένα μικρό πρόβλημα. Το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου που παραγόταν υπήρχε μόνο μέσα στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Δεν είχε καμία άλλη υπόσταση. Η συνέχεια γνωστή. Αυτό που βιώνουμε σήμερα είναι η προσπάθεια των τζογαδόρων να μετατρέψουν τον “αέρινο” πλούτο τους σε πραγματικό , καταληστεύοντας τους λαούς του κόσμου. Το επιβάλλουν με αιχμή του δόρατος τα κράτη και τις κυβερνήσεις τους.
Η κρίση της δεκαετίας του '30 επιλύθηκε με έναν πόλεμο, του '70 με τη γιγάντωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τώρα άραγε ποιος είναι ο τρόπος;
O καπιταλισμός περιέχει μέσα του, τις αντιφάσεις του. Η συνεχής αύξηση του πλούτου είναι μονόδρομος, για αυτόν που τον κατέχει. Αν δεν το πετύχει είναι καταδικασμένος να τον χάσει. Αυτή η διαρκής συσσώρευση είναι θεμελιώδης για την αναπαραγωγή του και ταυτόχρονα η αιτία που οδηγεί στις κρίσεις, που επαναλαμβάνονται με ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα. Οι επαγγελίες, πως δηλαδή η “ευημερία “ της ανεπτυγμένης οικονομικά Δύσης θα διαχέονταν σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο αποδείχθηκαν ανεδαφικές. Αντί αυτού έχουν φτάσει στα όρια της ανέχειας μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, που αδυνατούν να ικανοποιήσουν τις βασικές τους ανάγκες. Μέχρι τώρα το 40% του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες γνώρισαν το “καλό” πρόσωπο του καπιταλισμού, ενώ η πλειοψηφία του ανθρώπινου πληθυσμού μόνο τα δεινά του, έχει γνωρίσει. Το παρελθόν και το παρόν των κοινωνιών του Τρίτου κόσμου είναι η εικόνα από το μέλλον των δυτικών κοινωνιών.
Στο όνομα της “ανάπτυξης” το κεφάλαιο σε συνεργασία με το πολιτικό προσωπικό κλέβουν όλο τον πλούτο,υποβαθμίζουν το περιβάλλον και εξαθλιώνουν τις κοινωνίες, με ημερομίσθια πείνας και ελαστικές σχέσεις εργασίας, με σκοπό το κέρδος και μόνο. Δίχως η ίδια η κοινωνία να παίρνει αυτό που δικαιούται, δηλαδή τα πάντα. Κάθε είδους “ανάπτυξη” στον καπιταλισμό παράγει κρίση. Ταυτόχρονα η κοινωνία ευάλωτη σ' αυτές τις κρίσεις,έχει απολέσει κάθε δύναμη για αντίσταση.
Αλλά ας κοιτάξουμε λίγο πιο προσεκτικά το δικό μας παρελθόν. Τώρα που τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Τώρα που καταναλωτική μας μανία έχει εξασθενήσει λόγω των συνθηκών ας αναρωτηθούμε ο καθένας για τον εαυτό του. Ζούσαμε πραγματικά μια ευτυχισμένη ζωή; Ή μήπως τρέχαμε ασθμαίνοντας πίσω από τα μεγαλεπήβολα σχέδια της δήθεν ευημερίας μας· αναζητώντας απεγνωσμένα το σαββατοκύριακο, τις αργίες και μια βδομάδα άδειας για να μπορέσουμε να βρούμε τον εαυτό μας; Μήπως τελικά είχαμε αναγάγει σε μοναδικό λόγο της ανθρώπινης ύπαρξης μας την ποσοτική αύξηση των πραγμάτων(εμπορευμάτων) που κατέχουμε; Μήπως και πριν, όπως και τώρα, το οικονομικό ζήτημα από εργαλείο για την ευημερία μας· είχε μετατρέψει εμάς σε εργαλείο για τη δική του ευημερία;
Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι δυστυχώς καταφατικές. Τώρα περισσότερο παρά ποτέ, ήρθε η ώρα να απαιτήσουμε κάτι περισσότερο για τις ζωές μας από το να διεκδικήσουμε πίσω τα χαμένα. Τώρα που αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε πως υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα από αυτή που νομίζαμε μέχρι πρότινος, πρέπει να τολμήσουμε να αμφισβητήσουμε αυτό που φαίνεται πως είναι η απόλυτη αλήθεια, αλλά δεν είναι τίποτα άλλο παρά η διαστρέβλωση της ανθρώπινης φύσης μας. Άρα ψεύτικο!
Τώρα που η κρίση του καπιταλιστικού μοντέλου έχει εισχωρήσει στα σπίτια μας και ξαφνικά,οι κοινωνικές επιπτώσεις της έπαψαν να είναι μία εικόνα από την Λατινική Αμερική που φτάνει μέσω της τηλεόρασης σε μας, τις μέρες που η κοινωνική ανισότητα και η εκτεταμένη φτώχεια έγινε βίωμα όλων μας, η αλληλεγγύη ,η αυτοοργάνωση και η συνεργασία των ανθρώπων γίνεται ολοένα και πιο απαραίτητη.
Το εμπόριο που βασίζεται στην εκμετάλλευση και αποσκοπεί στο κέρδος αλλάζει μορφή. Η λέξη αλληλεγγύη αποκτάει περιεχόμενο και η αλληλέγγυα οικονομία είναι ανάγκη.
Σε όλον τον κόσμο, γίνονται σημαντικές προσπάθειες δημιουργίας εναλλακτικών μορφών οικονομίας και εμπορίου. Η αλληλέγγυα οικονομία στηρίζεται στην αφύπνιση των πολιτών και στη δημιουργική τους δράση. Σε μια δράση που πραγματοποιείται από τα κάτω, από τους ίδιους τους πολίτες. Αυτή πραγματώνεται μέσα από πρωτοβουλίες ανθρώπων που αποβλέπουν στην κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας, αποφεύγοντας τα καλούπια της καπιταλιστικής αγοράς.
Στόχος δεν είναι το κέρδος, ούτε οι σχέσεις που στηρίζονται στα χρήματα. Σε αντίθεση με ό,τι έχουμε συνηθίσει, αναφερόμαστε στην αυτοδιαχείριση της τροφής, των αγαθών, των προϊόντων αλλά και των υπηρεσιών. Αυτοοργάνωση για την εξυπηρέτηση των αναγκών μας.
Μέσα από τον όρο αλληλέγγυα οικονομία, όρο ρευστό, που οι δομές του μεταβάλλονται ανάλογα τις ομάδες των ατόμων που δρουν σε αυτό κάθε φορά, ξεπηδάει και το αλληλέγγυο εμπόριο. Συνδέει τους παραγωγούς με τους καταναλωτές σε μία σχέση ευθείας γραμμής, χωρίς μεσάζοντες, επαναπροσδιορίζοντας συνεχώς τις ανάγκες και μειώνοντας την κατανάλωση.
Ενάντια στις “αξίες” της “προόδου” και της “ανάπτυξης” που αποτελούν τον θεμέλιο λίθο της οικονομίας της αγοράς και κατ' επέκταση της κοινωνικής οργάνωσης που επιβάλλει ,η αλληλέγγυα οικονομία και το εμπόριο εισάγουν το αμεσοδημοκρατικό πρόταγμα στο πολιτικό,στο οικονομικό,στο κοινωνικό αλλά και στο περιβαλλοντικό ζήτημα. Η οικονομική μεγέθυνση του καπιταλισμού είναι αντιοικονομική, αντικοινωνική και αντιοικολογική. Το πρόταγμα της αυτονομίας είναι πάλι επίκαιρο, για να μην πληρώνουμε την κρίση κανενός. Πρέπει να εργαστούμε συλλογικά μέσα από αμεσοδημοκρατικές συνελεύσεις και να δημιουργήσουμε κολεκτίβες παραγωγής προϊόντων,μεταποίησης και παροχής υπηρεσιών. Παράγοντας οι ίδιοι τα αγαθά που καταναλώνουμε, ελέγχοντας οι ίδιοι την ποιότητα των αγαθών και διανέμοντας τα αλληλέγγυα.
¨Ήταν η άμυνα των κατοίκων της Αργεντινής ενάντια στη φτώχεια και ο τρόπος που βρήκαν να καλύψουν τις ανάγκες τους που δημιούργησε το Τρουέκε ένα μεγάλο ανταλλακτικό παζάρι με συμμέτοχη 10 εκατομμυρίων ανθρώπων.¨Ήταν μία φαβέλα κάποτε στη Βραζιλία η Παλμέιρα που με την αλληλέγγυα οικονομία καταπολέμησε την αστική εξαθλίωση και τη φτώχεια. Είναι στη Γαλλία που δημιουργήθηκε η ΑΜΑP το 2003 όπου οι κάτοικοι συσπειρώνονται και συστήνουν δίκτυα για να στηρίξουν τους παραγωγούς της περιοχής τους. Είναι οι ζαπατιστικές κοοπερατίβες της Τσιάπας στο Μεξικό, η El Ceibo της Βολιβίας,το Κίνημα Των Χωρίς Γη (MST) της Βραζιλίας, των Adivasi της Ινδίας κλπ. Παντού στον κόσμο δημιουργούνται ολοένα και περισσότερες συλλογικότητες.
Όμως και στην Ελλάδα πολυάριθμες πρωτοβουλίες και συλλογικότητες που βασίζονται στην αυτοοργάνωση και αυτοδιαχείριση ξεφυτρώνουν συνεχώς.΄Όπως ο ΣΠΟΡΟΣ, το ΠΕΛΙΤΙ, το ΔΙΚΤΥΟ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, η ΤΡΑΠΕΖΑ ΧΡΟΝΟΥ, οι ΠΕΡ.ΚΑ., το ΔΙΚΤΥΟ ΟΙΚΟΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ, το Σ.ΠΑ.ΜΕ. Οι απαντήσεις στην πολιτική, οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση που δημιούργησε ο καπιταλισμός δίνονται μέσα από την αλληλεγγύη ενάντια στον εξουσιαστικό έλεγχο. Ας δημιουργήσουμε λοιπόν ρωγμές ελευθερίας, δημοκρατίας, αυτονομίας και αλληλεγγύης στον τοίχο του υπάρχοντος που θα μας επιτρέψουν να διακρίνουμε την κοινωνία που έρχεται και θα είναι διαφορετική.
“Ότι είναι να γίνει θα γίνει εδώ. Ότι δεν γίνεται εδώ,δεν γίνεται για εμάς .Δε μας αφορά. Το σημαντικό για μας γίνεται εδώ,εξαρτάται από εμάς κι εμείς θα το κάνουμε."
ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΤΟΥ
https://takethesquarekavala.squat.gr/?p=239
